Η επιδημία των «γκρίκλις»

Οι μέρες είναι δύσκολες. Η πανδημία του κορωνοϊού έχει καθηλώσει τους πάντες και τα πάντα. Οι γιατροί και οι νοσηλευτές ανά το παγκόσμιο εργάζονται νυχθημερόν να σώσουν ζωές. Οι δε επιστήμονες δίνουν μάχη με τον χρόνο, προσπαθώντας να βρουν το αντίδοτο που θα φέρει την επανέναρξη της κοινωνικής μας ζωής. Χάρη σ' αυτούς, έχουμε την ελπίδα ότι σύντομα ο κορωνοϊός θα είναι μονάχα μια κακή ανάμνηση. Παράλληλα, όμως, υπάρχει και μαίνεται εκτός ελέγχου πανελληνίως και μια άλλη επιδημία, την οποία οι πλείστοι και αγνοούμε και υποτιμούμε. Είναι η επιδημία των greeklish. Αυτή πότε θα κοπάσει;

Για να μπορέσουμε να βρούμε λύσεις στο σοβαρό αυτό νόσημα του Ελληνισμού, είναι απαραίτητο να εντοπίσουμε πρώτα - πρώτα την αιτία που κάνει εκατομμύρια Έλληνες να χρησιμοποιούν τα greeklish ως μέσο γραφής της γλώσσας τους και, κατά δεύτερον, τους λόγους για τους οποίους η χρήση τους είναι προβληματική και επείγει να σταματήσει.

Απαντώντας στο πρώτο ερώτημα, για την πηγή δηλαδή των greeklish, θα έλεγα ότι οι παράγοντες που προκαλούν την έξαρση του φαινομένου αυτού στις μέρες μας δεν είναι ένας, αλλά πολλαπλοί. Εάν ξεκινήσουμε να δαιμονοποιούμε όποιον ή όποια καταφεύγει στα greeklish και δεν προσεγγίσουμε το όλο ζήτημα με αυτοκριτική διάθεση, φοβούμαι ότι τα συμπεράσματα που θα εξαγάγουμε δεν θα είναι τα δέοντα. Ας μην εθελοτυφλούμε. Ένας από τους κύριους παράγοντες διάδοσης των greeklish είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης μιας απροσδόκητα μεγάλης μερίδας των Ελλήνων να γράφει σωστά Ελληνικά.

Και βεβαίως, η έλλειψη αυτοπεποίθησης από κάπου πηγάζει. Πολλοί υποστηρίζουν ότι έχει να κάνει με την ανεπαρκή υπομονή κι επιμονή των εκπαιδευτικών στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση να μάθουν στους μαθητές την ομολογουμένως σύνθετη –πλην όμως, πάντα λογική– ελληνική ορθογραφία. Άλλοι βλέπουν πιο ανοιχτά και ρίχνουν το φταίξιμο συνολικά στον τρόπο διδασκαλίας της γλώσσας και στο γενικό επίπεδο των σχολείων σε Ελλάδα και Κύπρο. Και οι δύο αυτές απόψεις σχετίζονται άμεσα με την παρακμή της παιδείας μας. Προστίθεται, όμως, άλλη μία: Ατυχώς, ως κοινωνία πιο εύκολα αποδεχόμαστε την «ορθογραφημένη» γραφή των greeklish παρά την ανορθόγραφη γραφή των Ελληνικών, με αποτέλεσμα πολλοί να βλέπουν τα greeklish ως βολική διέξοδο.

Ολοκληρώνοντας τις σκέψεις μου αναφορικά με τα αίτια της νόσου greeklish, θα ήθελα να θίξω και έναν τελευταίο συντελεστή που μεγεθύνει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα στην ιδιαίτερη πατρίδα μας, την Κύπρο. Είναι η προφορά της πανάρχαιας κυπριακής διαλέκτου μας, την οποία δυστυχώς δεν ξέρουμε οι πιο πολλοί Κύπριοι πώς να την αποδίδουμε γραπτώς στο δικό της αλφάβητο, το ελληνικό, και έτσι καταφεύγουμε στα greeklish ως τη μόνη εναλλακτική.

Ας πάμε τώρα στο δεύτερο σκέλος της συζήτησης: τους λόγους που κάνουν την υιοθέτηση των greeklish, ως καθημερινού ανεπίσημου τρόπου γραφής, καταστροφική. Σε αυτό το σημείο, επιλέγω να δανειστώ ένα απόσπασμα από τοποθέτηση της Αυτόνομης Κίνησης Μαθητών ΕΦΕΝ, όχι μόνο επειδή καλύπτει σε λίγες γραμμές τις βασικές συνέπειες, αλλά πρώτιστα λόγω της διατύπωσής του από τη νέα γενιά:

«Η συνεχής χρήση των greeklish οδηγεί στην αύξηση ορθογραφικών λαθών, την παράλειψη τονισμού και σημείων στίξης. Η ελληνική γλώσσα πτωχεύει και υπεραπλουστεύεται το λεξιλόγιο, καθώς πολλές ελληνικές λέξεις δεν χρησιμοποιούνται λόγω συντόμευσης του λεξιλογίου των greeklish. Είναι απαράδεκτο ως Έλληνες με μια τόσο πλούσια και δυναμική γλώσσα να την καταστρέφουμε εμείς οι ίδιοι. Η δύναμη της ελληνικής μας γλώσσας και οι γνώσεις που μπορείς να αποκτήσεις από αυτήν είναι κάτι το ανεκτίμητο και δεν πρέπει να το αφήσουμε ανεκμετάλλευτο. Όταν αρχίζει να χάνεται η μητρική μας γλώσσα, τότε θα αρχίσει να χάνεται και η εθνική μας ταυτότητα.»

Αφού, λοιπόν, αναλύσαμε τους παράγοντες που συνέτειναν στην εξάπλωση του ιού των greeklish, καθώς και τις πιθανές επιπτώσεις που επιφέρει κάθε μέρα που περνά η ραγδαία μετάδοσή του, μένει να αναζητήσουμε και να βρούμε θεραπεία. Δεν είμαι ούτε το παίζω ειδικός. Απλώς, αναρωτιέμαι: Μήπως το φάρμακο είναι στα χέρια του λαού μας; Ας δοκιμάσουμε. Αξίζει τον κόπο. Ας γυρίσουμε σελίδα από σήμερα κιόλας. Ας φέρει ο καθένας μας την αλλαγή, αρχίζοντας από τον εαυτό του. Ας δώσουμε εμείς πρώτοι το παράδειγμα στους γύρω μας και ίσως μας μιμηθούν. Απαντώντας στον παραλογισμό, γράφοντας με ελληνικούς χαρακτήρες.

Γιατί, όπως έγραψε κι ο Κώστας Μόντης, «ἐλάχιστοι μᾶς διαβάζουν, ἐλάχιστοι ξέρουν τὴ γλώσσα μας, μένουμε ἀδικαίωτοι κι ἀχειροκρότητοι σ' αὐτὴ τὴ μακρυνὴ γωνιά, ὃμως ἀντισταθμίζει ποὺ γράφουμε Ἑλληνικά».